Agás nos xornais de nicho aos que non lle cadra na súa visión ideolóxica, falouse moito estes días de ‘El Caso Asunta’, a serie de Netflix que relata, con pingas de ficción, o terrible asasinato da nena que dá nome á obra, a mans dos seus pais, Rosario Porto e Alfonso Basterra. Todos temos unha teoría sobre os motivos de tal espantoso feito, xa que a razón da barbarie non está clara, si a culpabilidade, que é o único que tiña que dilucidar a xustiza. Pero, ademais dos coñecidos protagonistas, replicados por un reparto en estado sublime, o produto televisivo pon o foco de xeito moi pensado no escenario principal, a cara B de Compostela.

Santiago é un lugar acostumado aos mimos, e case nada aos espellos desagradables, como os que achega a serie. Que se “titán administrativo”, que se “capital espiritual”, que se “confluencia de todos os camiños”, diso moito, doutras cousas non tanto. Compostela é o gran tabú de Galicia, xa que non dorarlle a píldora está penado con graves acusacións de “mal galego”. Pero cada vez máis xente racha esa norma. Ninguén nega as súas calidades, sería un disparate, pero tamén ten lado escuro, como ocorre en todos os lados.

Compostela atravesa unha crise, é un feito. Xa estivo nela na década pasada, cando tivo lugar o asasinato de Asunta e tamén aquel grotesco roubo do Códice Calixtino, ademais dun estropicio á fronte do Concello, con ata tres alcaldes nun mandato. Pero nese tempo, a recesión era económica, e polo tanto golpeaba máis ás cidades motor como A Coruña e Vigo, que se quedaron sen caixas, por exemplo. Ao ser unha urbe cuxo músculo provén fundamentalmente do erario público (Xunta, Universidade, mesmo Igrexa) non se notou tanto aquilo en Santiago. Pero estaba. E está.

‘El Caso Asunta’ pon o foco nas escuridades da burguesía santiaguesa, que sempre foi vista con máis cariño que outras do país, dalgún xeito incluso os galeguismos a consideraban dos “seus”. A serie evita calquera imaxe da cidade máis lucida -non sae a Catedral- para crear sobre ela un contexto asfixiante, onde algunha ‘xente ben’ non sae do seu asombro: como pode pasarlle iso a eles, os intocables? Hai aposta por retratar unha elite. E tamén se utiliza, como decisión de guión, A Coruña para ofrecer luminosidade, incluso familiar. Un contrapunto con intención narrativa.

Oxalá saia dela, claro. Pero a incómoda recepción a unha serie vén de afondar na crise de Compostela, que é tamén a dunha autonomía inmóbil, alí centralizada. Namentres Vigo e, sobre todo, A Coruña viven un relanzamento, a sensación é a de que Santiago non ten moito que ofrecerlle á Galicia actual, ou polo menos nada que non sexa o mesmo de hai 25 anos. E agora chegará o verán e as masas peregrinas que farán que o goberno local do Bloque se tope co problema anti-turismo que alentou nas súas bases. Compóñese un retrato preocupante, que agora tamén sae en Netflix.