Como cada ano pola tradición creada tempo atrás, as entidades e asociacións galegas consagradas á custodia da memoria democrática das vítimas da represión franquista, novamente ocuparan os espazo desa Illa da Memoria que conforman os illotes de San Simón e Santo Antón, na baía de Rande, polo simbolismo que representa ter sido, no frenesí dos días que se sucederon ao golpe de estado dos militares liderados por Mola e Franco, o máis grande campo de concentración de prisioneiros e das persoas que soportaron represalia no ámbito do territorio galego. Nesta ocasión, na que se honrará a memoria das e dos guerrilleiros que mantiveron aceso o lume da resistencia fronte á cruel ditadura imperante, ao tempo de reivindicar unha vez máis a necesidade dun proceso de verdade, xustiza, reparación e garantía de non repetición para os crimes de lesa humanidade daquel pasado que foi a longa noite de pedra para os dereitos humanos máis básicos, esta manifestación faise baixo a frustración do acordo parlamentario que ben de dar luz verde á continuidade da tramitación da chamada Lei de Memoria Democrática. Outra oportunidade perdida.

Certo e verdade é que medio século despois da morte do ditador, no ámbito estatal español non se tivo a vontade de aprobar unha lei definitiva que nin o foi a aínda vixente de 2007, e tampouco vai a ser a que vén de pasar o trámite no Congreso das e dos Deputados. Unha mágoa que realmente pon en dúbida a calidade democrática dun Estado que o fía todo á reconversión da loita pola verdade, a xustiza e a reparación, asociada ao fortalecemento dos valores democráticos, tirado da súa expresión académica e dunha lectura histórica que vai da man dunha hipotética perda do impulso deste sólido e teimoso movemento a prol da memoria histórica democrática ao tempo que se agarda a desaparición biolóxica das vítimas para que o asunto vaia esmorecendo. Esquecendo.  

Ata hoxe, miles de persoas morreron sen verse reparadas como vítimas do franquismo. Moitísimas familias compartiron con eles a súa frustración vendo como, a pesar do formal réxime democrático recuperado, nin tan só era posible abrir un só caso xudicial en territorio español. Nin unha causa, pois, sentenciando condena a responsábeis de torturas ou crimes no aparato represor do franquismo. Todos chocaron contra a Lei de Amnistía de 1977, preconstitucional, verdadeiro muro que sostén o modelo de impunidade español.

Unha atadura invisíbel que continúa sen ceibarse.